محاسبه سود و زیان کالا و موجودی کالا به سه روش میانگین ، LIFO و FIFO

 محاسبه سود و زیان کالا و موجودی کالا به سه روش میانگین ، LIFO و FIFO

در مراکز تجاری بازرگانی معمولا کالاهایی خریداری شده و سپس با درصدی سود فروخته میشود که مجموع این سود ها در کل تشکیل سود یا زیان آن مرکز را میدهد.
برای محاسبه سود یا زیان کالا بدیهی است که باید قیمت فروش آن کالا را منهای قیمت خرید آن کالا کنیم، که برای اینکار لازم است که قیمت خرید کالا (قیمت تمام شده) را محاسبه کنیم.

در مراکز تجاری بازرگانی معمولا کالاهایی خریداری شده و سپس با درصدی سود فروخته میشود که مجموع این سود ها در کل تشکیل سود یا زیان آن مرکز را میدهد.
برای محاسبه سود یا زیان کالا بدیهی است که باید قیمت فروش آن کالا را منهای قیمت خرید آن کالا کنیم، که برای اینکار لازم است که قیمت خرید کالا (قیمت تمام شده) را محاسبه کنیم.

سود یا زیان = قیمت فروش کالا – قیمت خرید آن کالا

مشکل موقعی پیش می آید که ما تمام کالاهای خریداری شده را نفروخته باشیم و تعدادی از آن در انبار موجود باشد. بدیهی است باید ابتدا قیمت کالاهای موجود را محاسبه کنیم که در آن صورت خرید کل منهای قیمت موجودی کالا برابر با قیمت تمام شده کالاهایی که فروخته ایم میشود.

قیمت تمام شده کالای فروخته شده = خرید کل – قیمت موجودی کالا
سود یا زیان = قیمت فروش کالا – (خرید کل – قیمت موجودی کالا)

اما برای محاسبه قیمت موجودی کالا چه کنیم، معمولا در طی دوره مالی از یک کالا چندین بار و با قیمتهای متفاوت خریداری میشود، پس کالاهایی که موجود میباشد چقدر ارزش دارند.
در علم حسابداری برای تعیین قیمت موجودی کالا روشهای زیادی وجود دارد که سه روش از این روشها کاراتر است و به عنوان روش های استاندارد به کار میرود، که در اینجا این سه روش و نحوه محاسبه و مزایا و معایب هر روش با مثال بیان میشود.
فرض کنید یک مرکز تجاری از یک کالا 5 نوبت خرید داشته و در هر نوبت، آن کالا را با قیمت مختلفی نسبت به قبل خریداری کرده است، کل کالاهای خریداری شده 58 عدد که در انتهای دوره مالی مشخص میشود از این تعداد 19 عدد باقی مانده یعنی 39 عدد فروخته شده، حال میخواهیم قیمت این 19 عدد کالا را مشخص کنیم. 
جمع نوبت پنجم نوبت چهرم نوبت سوم نوبت دوم نوبت اول 
58 10 5 16 12 15 تعداد
6000 5700 6200 6300 5500 فی
345800 60000 28500 99200 75600 82500 قیمت کل

روش میانگین:
در این روش میانگین قیمت خرید کالاها محاسبه میشود یعنی خریدکل 345800 تقسیم بر تعداد خریداری شده 58 میشود و قیمت متوسط خرید کالا محاسبه میشود که برابر است با 5962
که اگر این عدد در 19 ضرب شود موجودی کالا را 113278 محاسبه می کند.


روش FIFO :
در این روش (که مختصر عبارت First In First Out یا اولین صادره از اولین وارده است) فرض میشود که کالاها به همان ترتیبی که خریداری شده اند فروخته میشود یعنی اولین کالایی که فروخته شده از خرید نوبت اول بوده است پس این 19 کالایی که موجود است از آخرین خرید ها یعنی 10 کالای نوبت پنجم ، 5 کالای نوبت چهارم ، و 4 کالا از نوبت سوم است و بقیه کالا ها فروش رفته که بدین ترتیب قیمت خرید کالاها مشخص میگردد.
10 کالا با قیمت 6000 و 5 کالا با قیمت 5700 و 4 کالا باقیمت 6200 که جمع آن موجودی کالا را 113300 محاسبه میکند.

روش LIFO :
در این روش (که مختصر عبارت Last In First Out یا اولین صادره از آخرین وارده است ) بر عکس روش FIFO فرض میشود که کالاها برعکس ترتیب خرید فروخته میشود یعنی اولین کالایی که فروخته شده از خرید نوبت پنجم بوده پس این 19 کالایی که موجود است از اولین خریدها یعنی 15 کالای نوبت اول و 4 کالا از نوبت دوم است و بقیه کالا ها فروش رفته که بدین ترتیب قیمت خرید کالاها مشخص میگردد.
15 کالا با قیمت 5500 و 4 کالا باقیمت 6300 که جمع آن موجودی کالا را 107700 محاسبه میکند.
مشاهده میشود که این روشها نتایج متفاوتی در محاسبه موجودی کالا و به تبع آن سود و زیان کالا میدهند.
اینکه از کدام روش استفاده کنید بستگی به سیاست مالی و نوع کالاهای شما دارد. این برنامه در گزارشات مربوط، سود و زیان یا موجودی کالا را به سه روش محاسبه کرده و نمایش می دهد و هر کس می تواند بسته به اختیار خود و با توجه به نوع شغل خود و سیاست مالی یکی از این سه روش را انتخاب کند.