واژه نامه برخی ازاصطلاحات اقتصادی

انحصار دار: فروشنده منحصر به فرد کالا و خدمات در يک بازار .

 انقلاب صنعتي: ظهور نظام توليد کارخانه ای که در آن کارگران را در يک کارخانه گرد می آوردند و آنها با ابزار و ماشين آلاتی که در اختيارشان گذاشته مي شد، دربرابر دستمزد کار مي کردند. انقلاب صنعتي با تغييرات چشمگير در صنعت منسوجات، بويژه در انگلستان و در حدود سالهاي 1770 و 1830 آغاز شد. اين واژه بطور گسترده تر در رابطه با تغيير پيوستۀ ساختار اقتصادي در اقتصاد جهان بکار مي رود.

 اوراق بهادار: برگه هاي تاييد کننده ( اوراق بهادار معين) ويا ثبت الکترونيکي ( اواراق بهادار) که گواه بر مالکيت بر دارايي( سهام) يا تعهد وام ( اوراق قرضه) است.

 بازار: صحنه اي که در آن خريداران و فروشندگان قيمتهایی را براي محصولات مشابه و يا با شباهت زياد به یکدیگر تعیین مي کنند و به مبادله کالاها و خدمات مي پردازند.

 بازار رو به ترقی: بازاري که در آن افزايش متمادي در قيمت سهام مشاهده شود.

 بازار رو به تنزل: بازاري که در آن، در زمان کاهش قيمت ها، سهامداران برای فروش سهام هجوم می برند و به حرکت نزولی مي افزایند..

 بازار سرمايه : بازاري که در آن اوراق دارایی شرکتها و اوراق قرضه دراز مدت ( اوراقي که مدت سررسیدشان بیش از يک سال است) توزيع و معامله مي شود.

 بازار مشترک: گروهي از کشورهاکه تعرفه ها و برخي اوقات موانع ديگر را که مخل بازرگاني آنها با يکديگر است ازمیان بر می دارند در حاليکه تعرفه های خارجي معمول را برکالاهاي وارداتي ازخارج اتحاديه پا برجا نگه مي دارند.

بازرگاني ا لکترونيکي: داد وستد انجام شده از طريقه شبکه جهاني اينترنت.

بانک ذخیرۀ فدرال: يکي از 12 بازوي عملياتي نظام اندوخته فدرال که شعب 25 گانه آن در سراسر آمريکا پراکنده اند و مجموعا با هم قوانين گوناگون نظام بانک مرکزي آمريکا را به مورد اجرا مي گذارند.

بانک بازرگاني: بانکي که انواع و اقسام حساب ها، از جمله حساب جاري، پس انداز و سپرده زمان دار را در اختیار مشتری می گذارد و به افراد و شرکتها وام مي دهد. بر خلاف شرکت هاي بانکی سرمايه گذاري مانند بنگاه های هاي دلالي که معمولأ با فروش اوراق بهادار شرکت ها یا شهرداری ها سروکار دارند.

بانک مرکزي: مرجع پولي کل در يک کشور که مسئولیت کارهاي اساسي چون صدور پول رايج و نظارت بر تنظیم عرضه اعتبار در اقتصاد را به عهده دارد.

بر روی پيش خوان: واژه مجازي براي تجارت و معامله اوراق بهاداري که در يک بورس سازمان یافته مانند بورس اوراق بهادار نيويورک ثبت نشده است. معامله بر روی پيش خوان توسط معامله گران و کارگزاراني که از طريق تلقن و يا شبکه هاي کامپيوتري با يکديگر تماس بر قرار مي کنند انجام مي گيرد.

برگ قرضه: گواهی نامه ای که نشان دهنده تعهد يک شرکت در قبال دارنده آن دایر بر پرداخت مبلغ ثابتی پول در یک سر رسيد مشخص است.

بورس: بازاري منظم برای خريد و فروش سهام و اوراق قرضه .

بورس اوراق بهادار نيويورک: بزرگترين بورس معاملات سهام و اوراق قرضه در جهان .

بورس اوراق بهادار آمریکا : يکي از بورس ها ي مبادلات سهام در ايالات متحده که شامل سهام و اوراق بهادار شرکت های هاي کوچک تا متوسط در مقايسه با سهام شرکت هاي عظيم است که در بورس سهام نيويورک مبادله مي شود،.

بهره وري ( ميزان توليد): نسبت بازده( کالاها و خدمات) توليد بر واحد ورودي ( منابع بارور) در طي زماني معين .

بيمه سپرده های بانکی: ضمانت دولت آمريکا از سپرده هاي بانکی تا مبلغي معين - - فعلأ صد هزار دلار.

پرداخت جبرانی: وجه پرداختی از سوی دولت به عنوان جبران خسارت به زارعين از بابت تمام و يا بخشي از اختلا ف بين قيمت هایي که در عمل براي يک کالاي مشخص به توليد کننده پرداخت شده و قيمت هاي تضمين شدۀ بالاتر.

تامين اجتماعي: برنامه بازنشستگي دولت ايالات متحده که بسته به سهميه اي که افراد و کارفرمايان آنها در حين شاغل بودن در اين حساب پس انداز مي کنند، منافعي را پس از بازنشستگي به آنها اعطا مي کند.

تباني در قيمت گذاري: اقداماتی که معمولأ توسط تعدادي از شرکت هاي بزرگ که بر يک بازار تسلط دارند، با تثبيت قيمت کالاها و يا خدمات در يک سطح از پيش توافق شده برای فرار از قوانين بازار به اجرا گذاشته مي شود.

تبعيض گذاری در قيمت: عملکردهايي که به برخي از خريداران در مقایسه امتیازات بیشتری مي دهد .

تجارت آزاد: فقدان تعرفه ها و مقراتی که در جهت کوتاه ساختن داد وستد و جلو گيري از تجارت در ميان ملل وضع شده است.

تراز پرداخت ها : صورت حسابی از ارزش پولی معاملات بين المللي بين يک کشور و بقيه کشورها طی يک مدت معين. اين صورت حساب نشان دهنده مجموع معاملات افراد، شرکت ها و سازمان هاي دولتي يک کشور با بقيه کشورها است.

تعرفه: ماليات بسته شده بر کالاهاي منتقل شده از يک منطقه گمرکی به منطقه ديگر چه برای اهداف حمایتي و چه برای کسب درآمد.

تقاضا: مجموع کالاها و خدماتي که مصرف کنندگان طي یک دوره مشخص مايل و قادر به خريد آنها به هر قيمتي هستند.

تورم: ميزان افزايش در سطح کلی قيمت تمامي کالاها و خدمات. ( اين موضوع نباید با افزايش قيمت کالاهاي ويژه نسبت به قیمت کالاهاي ديگر اشتباه شود)

تورم رکودي: وضعيت اقتصادي مرکب از تورم پيوسته ورکود داد وستد اقتصادی.

خدمات: فعاليت هاي اقتصادي مانند حمل و نقل، بانکداري ، بيمه، جهانگردی، ارتباطات، بازاريابي، پذیرایی، داده پردازي و مشاوره که در حين توليد، مصرف مي شوند در مقايسه با کالاهاي اقتصادي که ملموس تر هستند.

خصوصي سازی: عمل واگذاری خدماتي به شرکتهای بخش خصوصي که قبلأ توسط دولت تامين مي شدند .

دارايي: مالکيت چيزي ارزشمند که معمولأ برمعیار پول سنجيده مي شود.

درآمد: دريافت حاصل شده ازفروش کالاها و خدمات يک دادوستد

در آمد ناخالص داخلي: ارزش کل بازده یک کشور، در آمد يا هزينه هايی که در محدوده مرزهای آن کشور به بار می آید.

رشد اقتصادي: افزایش ظرفيت يک کشور در توليد کالاها و خدمات.

رفع نظارت: برداشتن کنترل دولت از روی يک صنعت.

رکود اقتصادی: کاهش شدید در فعاليت اقتصادي چه از لحاظ وسعت و دامنه و چه از نظرمدت زمان .

سرمايه: تجهيزات فيزيکي ( ساختمان ها، ابزار و آلات، مهارت هاي انساني) بکار رفته در توليد کالاها و خدمات. این اصطلاح همچنين به دارایی شرکتها، اوراق قرضه، اوراق بهادار و پول نقد نيز اطلاق مي شود.

سرمايه انساني: تندرستي، نيرو، آموزش ، کارورزي و مهارت هايي که افراد به شغل هايشان عرضه مي کنند.

سرمايه گذاري: خريد اوراق بهادار مانند سها م يا اوراق قرضه.

سرمايه گذاري پرمخاطره(قماري):سرمايه گذاري در يک دادو ستد تازه و احتمالأ پر مخاطره.

سطح زندگي: حداقل احتياجات اوليه، رفاهيات و يا تجملاتي که جهت قرار دادن شخص و يا گروهي در وضعيت و يا شرايط مرسوم يا صحيح، اساسي محسوب مي شود.

سوبسيد ( يارانه): امتیاز اقتصادي، مستقيم يا غير مستقيم، که توسط دولت به توليد کنندگان کالاها وخدمات داخلي، غالبا درجهت تقويت موقعيت رقابتي آنها در برابر کمپاني هاي خارجي اعطا مي شود.

سوبسيد (یارانه) صادرات: مبلغ یک کاسه ای که توسط دولت به دستگاه یا شرکتی که کار آن برای رفاه عمومی مفید تشخیص داده می شود اعطا می گردد.

سود سهام: در آمد به دست آمده از نگهداري سهام. این در آمد معمولأ نمايانگر سهمی از سود حاصله است که به نسبت میزان سهم در مالکیت پرداحت می شود.

سوسياليسم: نظام اقتصادي که در آن ابزار اصلي توليد به طور عمده طبق نوعي سيستم برنامه ريزي مرکزي تحت مالکيت و کنترل جمعي دولت قرار دارد.

سهم عادي: سهميه درمالکيت يک شرکت.

سهام: مالکیت در دارایی يک شرکت .

سياست پولي: اقدامات نظام ذخیرۀ فدرال برای مهار کردن میزان نقدینگی و هزینه پول و اعتبار بعنوان ابزاري برای کمک به ایجاد اشتغال درسطح وسیع،ارتقاء رشد اقتصادي ،تثبيت قيمتها و ایجاد الگوهای قابل دوام در معاملات بين المللي.

سیاست حمایت از محصولات داخلی: استفاده از محدوديت بر واردات يا تشويق آگاهانه و عمدي این گونه محدودیتها به منظور توانمند کردن توليد کنندگان ناکار آمد داخلي برای رقابت موفقيت آميز با توليد کنندگان خارجي..

سياست مالي: تصميمات دولت فدرال در بارۀ مبلغ پولي که مصرف و یا بصورت ماليات وصول می کند در جهت تأمین اشتغال کامل و اقتصاد غير تورمي.

طرح نو (New Deal) : برنامه هاي اصلاحات اقتصادي دهه 1930 در آمريکا که برای کمک به خارج شدن آمريکا از دوران کسادی عظيم تدوین شده بود.

نظام بازرگانی آزاد: سيستم تجاری که در آن کشورها اجازه دسترسي آزاد و بدون تبعيض را به بازارهاي يکديگر مي دهند.

نظام نرخ برابري ثابت ارز: نظامي که در آن نرخ هاي تسعیر بین ارز هاي رايج د رسطحی از پيش تعيين شده برقرار مي شود و درپاسخ به تغيير عرضه و تقاضا تغيير نمي يابد.

نظام نرخ شناور برابری ارز: نظامي انعطاف پذير که در آن نرخ ارز توسط نيروهاي عرضه و تقاضاي بازار و بدون مداخله تعیین مي گردد.

شرکت سرمايه گذاري: شرکتی س که به طور منظم سهام تازه صادر وسهام موجود را هنگام درخواست خريداری می کند. این شرکت سرمايه خود را برای سرمايه گذاري در اوراق بهادار گوناگون در ديگر کمپاني ها به کار می اندازد وجوهی را که از افراد جمع آوري کرده از جانب آنها در موجودي اوراق بهادار سهام گوناگون سرمايه گذاري مي کند.

صادرات: کالاها و خدماتي که در داخل توليد و به خريداران کشور ديگر فروخته مي شود.

عرضه: جدولی از آنچه که توليد کنندگان مايل و قادر به فروش آنها به هر قيمت ممکن طي مدت معينی هستند.

عرضه پول: مقدار پولي ( سکه، اسکناس و حساب هاي جاري) که دراقتصاد يک کشور درجريان است.

فروش زير قيمت تمام شده ( قیمت شکنی): به موجب قوانين آمريکا، فروش يا صادرات کالا به ايالات متحده به قیمتی " کمتر از ارزش منصفانه بازار " ، وقتي که چنين فروش هايي عملا صدمه به توليد کنندگان محصولات مشابه در آمريکا وارد کند یا آنها را در معرض چنین تهدیدی قرار دهد.

قانون ضد تراست: خط مشي و يا عملي که هدف آن کوتاه کردن دست قدرت هاي انحصار طلب در يک بازار است.

کساد: کاهش شديد در فعاليت هاي کلي اقتصادي در برحسب مقدار و / يا طول مدت.

کسري بودجه: مبلغی که دولت ساليانه بيش از درآمد خود هزینه مي کند.

کسري موازنه بازرگانی: مقداري که واردات يک کشور بر صادرات آن پيشي گيرد.

کشت و صنعت: واژه اي که نمایانگر ماهيت عظيم و شرکت گونه و برخي از مؤسسات کشاورزی در اقتصاد امروزی آمریکا است.

کمک به قيمت های کشاورزی : کمک دولت فدرال به کشاورزان برای حمايت از آنها در مقابله با عوامل نامساعدي چون آب وهواي بد يا مازاد توليد.

کميسيون اوراق بهادار و مبادلات ارزی (SEC ): یک دستگاه نظارت کننده مستقل ، غير حزبی و نيمه قضايي که مسئول اجرای قوانين فدرا ل اوراق بهادار است. هدف از وضع اين قوانين حمایت از سرمايه گذاران و حصول اطمينان از دسترسي آنان به تمامي اطلاعات مربوط به اوراق بهادار عمومي است. کميسيون همچنين بر کار شرکت هايي که در خريد يا فروش اوراق بهادار دست دارند، کسانی که در زمینه سرمايه گذاری نظر مشورتی در اختیار افراد می گذارند و نيز بر کار شرکت هاي سرمايه گذاری نظارت دارد.

مازاد بودجه: مبلغ ساليانه اي که دولت بيش از مصرف خود در مي آورد.

مازاد تجارت: مقداري که واردات يک کشور از صادرات آن کشور پيشي گيرد.

مالکيت معنوي: مالکيتی که گواه آن ثبت اختراع، ثبت علائم تجاری و حق تألیف است. این مالکیت حق تصرف، استفاده و یا در اختیار گرفتن محصول ابتکار انسانی را به [صاحبان آن] اعطا مي کند.

مزايای اضافی: امتیازات غير مستقيم و غير نقدي مانند بيمه بهداشت، بيمه عمر ، سود سهام و جز آن که علاوه بر دستمزد و مزاياي حقوقي توسط کارفرمایان به کارمندان داده مي شود.

معاملات سلف خری: قراردادهایی که مستلزم تحويل کالايي با کيفيت و کمیت معين و قيمت مشخص در يک موعد مقرر در آينده است.

مانع غير تعرفه اي: اقدامات دولتی نظیر سيستم هاي نظارتی و وضع عوارض گوناگون ، علاوه بر تعرفه هايي که واردات را محدود می کند یا به صورت بالقوه توان محدود ساختن بازرگانی بين المللي را دارد.

معیار طلا: نظام پولي که در آن ارزش پولهاي رايج برحسب وزن مشخص طلا تعيين ميشود.

نرخ تسعیر: نرخ، يا قيمتی، که بر اساس آن، پول رايج يک کشور با پول رايج کشور ديگري معاوضه مي شود.

نرخ تخفيفی: نرخ بهره ای که از طرف بانکهاي بازرگاني برای دريافت وام ازبانکهای ذخیرۀ فدرا ل پرداخت می شود.

نظارت : تنظيم و انتشار ضوابط و مقررات ويژه از سوي سازمان های مجاز تحت نظارت قانوني، درجهت اداره وسازمان دهی یک فعاليت يا صنعت مشخص.

نظارت اجتماعي: محدوديت هايي که توسط دولت به منظور منع و ياجلوگیری ازاعما ل زيانبار شرکت ها ( چون آلودگي محيط و يا قرار دادن کارمندان در وضعيت هاي کاري خطرناک) و يا برای تشويق رفتارهای مطلوب اجتماعي اعمال مي شود.

نظام ذخیرۀ فدرال: مرجع اصلي پولی ( بانک مرکزي) در ايالات متحده که پول رايج را چاپ و بر عرضه اعتبار در اقتصاد نظارت مي کند و این دستگاه از یک هيئت مديره هفت نفري در واشنگتن دي سي ، 12 بانک ذخيره فدرال منطقه اي و شعبات 25 گانه آنها تشکيل شده است.

نظام سرمايه داري ( کاپيتاليسم) : نظام اقتصادي که درآن ابزار توليد در مالکيت و کنترل خصوصی است و مشخصه بارز آن رقابت ومنفعت جویی است.

نظام کسب و فعالیت آزاد: نظام اقتصادي که مشخصه آن مالکيت بر دارایی ها و منابع تولیدی، انگیزۀ سود به خاطر توليد بيشتر، رقابت به خاطر تضمين کارآيي و دخالت نيروهاي عرضه و تقاضا که درجهت دادن به توليد و توزيع کالاها وخدمات است.

نظام شناور تحت کنترل: نظام مبادله ارزی که در آن نرخ بيشتر پول هاي رايج شناور و متغير است ولي بانک هاي مرکزي برای جلوگيري از تغييرات ناگهاني مداخله مي کنند.

نيروي کار: در آمريکا، به تعداد کل افراد شاغل و يا درصد يافتن شغل اطلاق می شود .

واردات: کالاها و يا خدماتي که در کشوري ديگر توليد شده ودر داخل یک کشور بفروش مي رسد.

هراس زدگی: برداشت هاي پي درپي و غير مترقبه نقدي از بانک ها که به سبب کاهش ناگهاني در اعتماد دارندگان حساب و يا ترس از اينکه بانک توسط موسسه امتياز دهنده تعطيل شود، بوجود مي آيد. به عبارت دیگر ،بسياري از دارندگان حساب به طورهمزمان پول نقد از بانک برداشت مي کنند. از آنجائي که سپرده نقدي که يک بانک در اختیار دارد فقط بخش کوچکي از سپرده هاي آن بانک راتشکیل می دهد، تعداد زياد برداشت در يک مدت کوتاه موجودی نقدی را از میان می برد و بانک را مجبور به بستن درهای خود و یا احتمالا خارج شدن از کار مي کند.

اين واژه نامه بر مبنای واژه نامه هاي اينترنتی توسط بانک ذخیره فدرال سانفرانسيسکو (Federal Reserve Bank of San Francisco) ،بانک دخیره فدرال مينياپوليس (Federal Reserve Bank of Minneapolis )، هئيت تجارتي ويرچوال

(Virtual Trade Mission) و شوراي آموزش اقتصادي ويسکانسين(Wisconsin Economic Education Council) ،تهيه شده است.

با تشكر از همراهي شما

و آرزوي موفقيت روز افزون